Istorija Istanbula

Iako se smatra da je Istanbul bio naseljen još 3000. godine pre nove ere, to nije bio grad dok grčki kolonisti iz Megare nisu stigli na ovo područje u VII veku pre nove ere. Megare je predvodio kralj Bizas i tamo se nastanio zbog strateške lokacije duž Bosforskog zaliva. Godine 196 došlo je do gradjanskog rata kada grad biva opkoljen od strane Septima Severa. U tom ratu grad je pretrpeo velika oštećenja ali po dolasku na vlast Septim je grad u celosti obnovio. 300-tih godina grad je postao deo Rimskog carstva.

Rimski car Konstantin Veliki je lično preuzeo nadgledanje projekta obnove grada jer mu se tako ukazalo u snu. On je želeo da stvori grad koji će podsećati na Rim po svojoj lepoti i impozantnosti. Godine 330 ovaj grad je proglašen glavnim gradom celog Rimskog carstva, a ime je dobio upravo po caru Konstantinu, Konstantinopolj. Nakon raspada Rimskog carstva i podele na Zapadno i Istocno rimsko carstvo, Konstantinopolj postaje prestonica Istočnog rimskog carstva.

Zahvaljujuci dobroj geografskoj poziciji, na raskrsnici glavnih kopnenih i morskih puteva, kao i činjenici da je bio prestonica najznačajnije države tog vremena, Konstantinopolj ili Carigrad se vrlo brzo razvija i postaje najveći i najbogatiji grad na svetu. Iako je Konstantinopolj značajno napredovao tokom decenija takođe je postao cilj za osvajanje. Stotinama godina trupe sa čitavog Srednjeg istoka su napadale grad.

Ipak Krstaši su se pokazali kao najgori kada su u svom četvrtom pohodu, na nagovor Mletačke Republike (jer je pohod trebalo da bude na islamski Egipat), 1204. godine Konstantinopolj razrušili i opljačkali. Ovom pohodu se protivio i sam papa Inoćentije III jer se napadao hrišćanski grad, ali pošto su Mleci ostvarili lepe trgovačke odnose sa Egiptom, predložili su, a ovi usvojili, da se napadne Konstantinopolj.

Koliko je samo umetnina, zlata i ostalih dragocenosti pokradeno tada najbolje govore atrakcije kojima se danas ljudi dive, kao npr. konji na bazilici Svetog Marka u Veneciji kojima su čak i odsekli glave da bi ih lakše transportovali iz Konstantinopolja. Krstaši su palili i uništavali crkve i manastire, ali i antičke neprocenjive umetnine kao što su statue čuvenog vajara Fidije. Nikita Honijat, vizantijski hroničar, koji se spasao iz Carigrada potplativši mletačkog trgovca rekao je tada: „Čak i Saraceni su milosrdni i blagi u poređenju sa ovim ljudima koji nose na ramenima Hristov krst.” Jedan od vođa pohoda, mletački dužd Enrike Dandolo, sahranjen je u Aja Sofiji.

Nakon pohoda, Konstantinopolj je postao centar katoličkog latinskog carstva sve do 1261 godine kada biva oslobodjen od strane nikejskog cara Mihajla VIII Paleologa koji ga je i obnovio. Ali carstvo nikada nije zasjalo starim sjajem.

Prvi pad Konstantinopolja i pljačka koja je trajala mesecima, te odnošenje umetnina u krstaške zemlje porekla, smatra se impulsom koji proizveo renesansu. Konačni pad Konstantinopolja, odnosno njegovo potpadanje pod Osmansku vlast, se tumači kao konačni kraj antike i početak novog doba. Tada su učene glave iz Konstantinopolja, kojima su se zapadnjaci smejali kao “ljudima koji uvek sa sobom nose neke knjige i čitaju”, emigrirali na zapad, što je u velikoj meri uzrokovalo početku novog veka i doba prosvećenja.

Nakon što su znatno oslabljeni konstantnim invazijama od strane otomanskih Turaka, Konstantinopolj zvanično su osvojili Osmanlije, koje je predvodio Sultan Mehmed II 29. maja 1453 godine nakon 53-dnevne opsade. Tokom opsade, posljednji vizantijski car Konstantin XI umro je braneci svoj grad.

Istanbul se u turskom jeziku zvao Kostantiniyye sve do 1923. kada je usvojen današnji naziv – Istanbul. Prvi pomen reči „istanbul” je iz X veka, a naziv je nastao iz grčkog izraza „u gradu”. Kolokvijalno se koristio i naziv Stambul (Stambol). Grci ga još uvek zovu Konstantinopolj tj Konstantinupoli i njegov pad nikada nisu prežalili.

Carigrad, kao prestonica Turske imperije dozivljava veliku promenu iz Vizantijskog u Otomanski grad. Za vreme vladavine sultana Sulejmana Velicanstvenog mnogo umetničkih i arhitektonskih dostignuća su Instanbul učinile velikim kulturnim, političkim i trgovačkim centrom. Do sredine 1500-ih, gradska populacija je takođe porasla na gotovo milion stanovnika. Osmansko carstvo je vladalo Istanbulom dok nije poraženo i okupirano od strane saveznika u Prvom svetskom ratu.

U Prvom svetskom ratu Istanbul je bio podeljen na interesne sfere. Sverskim sporazumom, kojim je Turska trebalo da bude podeljena između sila pobednica, Istanbul bi bio demilitarizovana zona pod međunarodnom kontrolom. Međutim, jak nacionalni pokret Mladoturaka, predvođen Mustafom Kemalom Ataturkom, od Turske je stvorio nacionalnu državu sa republičkim uređenjem. Ataturk se smatra I ocem nacije jer su njegove reforme doprinele razvoju moderne Turske.

Kada posecujete Istanbul treba da imate u vidu da odlazite u grad cija je istorija duga 6500 godina. Sa toliko velikim kulturnim nasledjem nemoguce je da vam se grad nece dopasti. Mnoge znamenitosti su pod zastitom UNESCO-a. Geografski polozaj grada je neverovatan. Bosfor se jednostavno dopada svima. U ovom gradu cete videti I moderno I tradicionalno, spoj razlicitih kultura. Ovo je grad kom se ljudi uvek vracaju.