Područje Cima bilo je naseljeno još u vrijeme rimske imperije. Na blagoj padini je otkriveno naselje iz starog vijeka u kojem je u kasnom antičkom dobu sagrađena bazilika. Iskopavanjem su pronađeni ostaci starokršćanske bazilike a na Crkvinama, području Cima,otkrivena su tri kasnoantička objekta iz istog vremenskog perioda: bazilika, memorija(grobna kapela) i zgrada za stanovanje. U srednjem vijeku su tu ukopavani pokojnici.
Bazilika se prostire na tri etaža, zbog blagog nagiba zemljišta u smjeru sjever-jug. Sjeverni dio je ukopan u zemlju. Jedan brod i tri apside bazilike sagrađene su izvan istočnog zida. Baziliku čine narteks,naos,prezbiterij,baptiserij,i dvije prostorije na južnoj strani. Narteks je pravokutan i prostore se duž cijele bazilike. Uz južni zid otkrivene su dvije grobnice od jednostavnih kamenih ploča. Naos je povezan preko ulaza s narteksom. Prezbiterij čine tri polukružne apside a u unutarnjem rubu polukružnog zida sjeverne apside pokrivaju debele ploče na kojima je sloj kamenja sa žbukom. U središnjoj apsidi je pronađen „grob moći“ na čijem su dnu bile humke tri moćnika.
Sjeverno od naosa je baptiserij u koji se ulazilo iz narteksa kroz otvor. Prostrance su bile po tri stube.
U južnom djelu naosa nalaze se dvije prostorije za koje se smatra da su diakonikon i protezis. U obje se ulazi kroz posebne otvore. Dvije prostorije nepoznate namjene su uz sjeverni zid bazilike odnosno posebni ulaz. Sama bazilika je solidne građe od pritesnog kamena složen u redove. Materijal kojim je građena je meki kamen pješčar, sedra i konglomerat. Pod je bio sačuvan u južnom djelu objekta,a u sjevernom djelu raskopan. Krov je bio od crijepa. Grobna kapela je zidana sitnijim kamenom i pruža se u smjeru zapad-istok. Smatra se da je grobna kapela s tri apside slične onima iz bazilike. Ostaci zgrade za stanovanje iz kasne antike nalaze se 150 metara od bazilike zapadno. Januara 20og, 2004 godine arheološko područje s ostacima kasnoantičke bazilike memorije i zgrade za stanovanje i dio pokretne baštine koje se nalazi u Muzeju u Mostaru, proglašeno je nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine.
Autor teksta
Amila Hasečić - dopisnica za grad Mostar
Kontakt: [email protected]
