U XIX stoljeću za vrijeme Austrougarske na ovim prostorima naselili su se Jevreji Aškenazi donoseći sa sobom zapadnoevropsku kulturu i jidiš jezik. Od 1890 godine groblje je u vlasništvu Jevrejske općine u Mostaru a te iste godine podignuta je i ograda oko groblja. Na ulazu se nalaze dva kamena stupa između kojih se nalaze dvokrilna metalna vrata. Na stupovima s unutrašnje strane nalaze se kamene ploče s natpisom iz 1936 godine. Na ovim prostorima nastao je poseban oblik nadgrobnika koji po izgledu podsjeća na srednjovjekovne stećke.
Na nadgrobnicima nema nikakvih ukrasa osim izvedenih bordura na kojima se nalazi tekst. Na spomenicima se pored imena pokojnika nalazi datum rođenja i smrti, kao i kratki tekst o životu i djelu pokojnika te stihovi i citati iz jevrejske tradicije. Kod starijih spomenika slova su ispupčena dok su kod mlađih uklesana. Najstariji pronađeni nadgrobnik je iz 1892 godine. Prije Drugog svjetskog rata postojala je Jevrejska općina koja je brojala oko 310 članova a zbrinjavala preko hiljadu Jevreja. Svi mostarski Jevreji deportirani su 17 novembra 1942 godine na dalmatinska ostrva. Većina mlađih zarobljenika otišla je u partizane a oni koji su ostali deportovani su u koncentracione logore Njemačke.
Godine 1996 uz novčanu pomoć Evropske unije Jevrejsko groblje u Mostaru je obnovljeno i uređeno a nakon toga unutar groblja napravljen je spomenik žrtvama holokausta.
Autor teksta
Amila Hasečić - dopisnica za grad Mostar
Kontakt: [email protected]
