Tvrđava Blagaj, lokalno poznata kao Stjepan-grad, predstavlja kompleks gradskih tvrđava u blizini grada Blagaja. Stara utvrda Blagaj sagrađena je na visokom, nepristupačnom kraškom brdu, na nadmorskoj visini od 310 metara i 266 metara iznad izvora rijeke Bune.
Arheološke iskopine ukazuju na to da su naselja postojala tokom prahistorije i rimskog perioda. Na svakoj od najviših tačaka vrha otkriveni su ostaci utvrda: Na sjeveroistočnom vrhu nalaze se ostaci rimskog ili kasnoantičkog utvrđenja ili osmatračnice poznate kao Mala gradina, dok se na jugoistočnom vrhu naziru konture prapovijesne gradine. Na jugozapadnom vrhu nalaze se ostaci današnjeg Stjepan grada, srednjovjekovne ili osmanske utvrde. Moguće je da se ovaj kompleks sastojao od dva dijela u ranom srednjovjekovnom razdoblju - Starog grada i Male gradine, te da je ovo naselje trajalo najmanje do sredine X vijeka. Najraniji pisani izvor "Traktat o narodima" vizantijskog cara Konstantina Porfirogenita, datiran između 948. i 952. godine, pominje dvije utvrde na ovom području - Bona i Hum.
Nakon 10. vijeka Blagaj je imao važnu ulogu u razvoju Huma ili Zahumlja. Glavni utjecaj na njegov razvoj imala je blizina glavne rute koja je povezivala Jadransko more sa dolinom Neretve. Humski knez Miroslav držao je sud u Blagaju. Ploča s natpisom na ćirilici, pronađena 1912. godine u blizini ruševina lokalnog vlastelinstva Bišća i lokaliteta Vrači, bilježi dokaze o izgradnji crkve za vrijeme kneza Miroslava.Ploča se danas čuva u Zemaljskom muzeju Bosne i Hercegovine. U doba kralja Tvrtka Kotromanića bosanski vladari izdavali su povelje u Blagaju, a Blagaj je u maju 1404. godine postao jedno od prebivališta vojvode Sandalja Hranića, a potom grofa Stjepana Vukčića Kosače, po kojem su ljudi nazvali utvrdu Stjepan grad. Prva pisana referenca na njega je mirovni sporazum između vojvode Sandalja Hranića i Mlečana, od 1. novembra 1423. godine, koji je objavljen u Blagaju.
Osmanlije su zauzele Blagaj 1465. godine. Oni su utvrdu obnavljali dva puta: 1699. godine, kada je popravljena zapadna kula, i ponovno 1827. godine. Tu je bio smješten garnizon do 1835. godine, iako je nekadašnju stratešku ulogu tvrđave već odavno preuzeo Mostar grad.
Tvrđava Blagaj se nalazi pod zaštitom države kao kulturni spomenik.
Autor teksta
Amila Hasečić - dopisnica za grad Mostar
Kontakt: [email protected]
