Stara pravoslavna crkva na Baščaršiji je sagrađena 1539 godine ali pretpostavlja da su se na tlu na kom je podignuta nalazili ostaci još starije crkve. Crkva je posvećena svetim arhanđelima Mihailu i Gavrilu. Izgrađena je od tesanog kamena, koji se ne uklapa u srednjovjekovne srpsko-bizantijske objekte jer crkva ima pravougaonu osnovu i elemente islamske arhitekture. U crkvu su stoljećima s raznih strana svijeta donošene vrijedne relikvije. Posebno je bio vrijedan dar patrijarha Arsenija IV Jovanovića, koji je crkvi poklonio mošti sv. Tekle, mučenice iz prvih stoljeća kršćanstva. U sklopu kompleksa crkve se nalaze konak i muzej s bogatom zbirkom ikona, slika, knjiga i rukopisa, kujundžijskih radova, bogato ukrašenih odijela za molitvu i drugih vrijednih eksponata.
Interesantna cinjenica vezana za staru pravoslavnu crkvu je priča o njenoj izgradnji. Legenda o nastanku crkve kaže da je Gazi Husrev-beg pristao na molbu sarajevskih pravoslavaca da se u Sarajevu izgradi crkva, uvjetujući da građevina bude jednostavna i da pokriva isključivo prostor onoliki koliko je volovske kože. Jedan mudri starac se dosjeti pa izreza kožu na tanke kaiševe, njima označi zemljište i omogući da se sagradi dovoljno velika crkva i da se ispuni sultanov uslov. Beg je prihvatio starčevu domišljatost i dozvolio je gradnju crkve.
Spominje se i da je jedan ustaški vojnik, pripadnik tadašnjih snaga Ante Pavelića, pokušao iz crkve iznijeti kovčeg s rukom u dijamantskoj rukavici, inače poklon ruske pravoslavne crkve, ali je, prije nego što je prošao kroz vrata, pao i na mjestu ostao mrtav. Nakon ovog događaja, parhoh Jovanović svjedoči da ustaše više nisu pokušale opljačkati imovinu Crkve Svetih arhangela Mihaila i Gavrila.
Muzej Stare Pravoslavne Crkve
Muzej stare pravoslavne crkve je izgradio Jeftan Despić 1890. godine. U muzeju se nalazi Sarajevska krmčija iz 1371. godine koja uređuje crkvena pravila ponašanja, te Siloanovo jevanđelje iz XIV vijeka ukrašeno crtežima sa desne strane.
Na zidu muzeja nalazi se vrijedna ikona „Tajna večera“ iz XVIII vijeka, a na samom ulazu smještene su pozlaćene carske dveri, koje služe za odvajanje oltara od glavnog dijela crkve rađene u duborezu iz XVII vijeka.
Muzej stare pravoslavne crkve posjeduje preko 700 eksponata, tu su izloženi fermani tj dekreti četiri sultana: ferman sultana Mustafe iz 1695. godine koji govori o tome kako su kuće u mahali u Sarajevu poklonjene svetogorskim manastirima, sultana Ahmeda iz 1729. godine, sultana Mahmuta I, iz 1742. godine, koji govori o zabrani prodaje alkohola u Latinluku, kao i dekret sultana Mahmuta II iz 1794. godine. Među rukopisima nalazi se rukopis Ruskog cara Petra I iz 1715. godine.Veoma interesantni predmeti iz muzeja su ibrici i posude koje služe za pranje ruku sveštenika pred bogosluženje. Posude su inače slične onim koji se koriste prilikom uzimanja abdesta u islamu.
Tursti muzej stare pravoslavne crkve smatraju nezaobilaznom destiancijom.
Cijene ulaznice za muzej stare pravoslavne crkve
Ulaz u muzej iznosi 2 KM, dok je ulaz u crkvu besplatan.
Radno vrijeme muzeja stare prevoslavne crkve
Muzej je otvoren svaki dan osim ponedjeljkom i pravoslavnim praznicima od 10:00h do 15:00h.
Crkva je otvorena svaki dan od 8 do 17 sati.
Stara pravoslavna crkva i muzej ne pridržavaju se uvijek navedenog radnog vremena.
