Na Beogradskoj tvrđavi Kalemegdanu, u centralnom delu platoa Gornjeg grada, nalazi se turbe Damat Ali-paše. Turbe je turska reč za mauzolej i podiže se kao obeležje za nečije delo i postojanje. Uz turbe Šeih Mustafe u Višnjićevoj ulici, ovaj objekat predstavlja jedini preostali primerak turske funerarne arhitekture u Beogradu.
Damat Ali-paša je bio veliki vezir osmanskog carstva od 1713. do 1716. godine, za vreme sultana Ahmeda III. Istakao se predvodeći tursku vojsku u borbama na Peloponezu gde je povratio veliki broj gradova od Mlečana i dobio nadimak „Osvajač Moreje“. Ovaj slavni vojskovođa poginuo je u bitci kod Petrovaradina 1716. godine, u kojoj je turska vojska doživela poraz od austrijske vojske. Sahranjen je u Gornjem gradu na groblju tadašnje džamije Sultana Sulejmana. Nekoliko godina kasnije , u vreme austrijske okupacije Beograda, džamija je razorena a zajedno sa njom i pašin grob.
Turbe je podignuto 1784. godine nad grobom Izet Mehmed-paše koji je bio zapovednik Beograda ali je značajno oštećeno tokom Prvog srpskog ustanka. Obnovio ga je 1818-1819. godine beogradski valija Marašli Ali-paša i posvetio turbe uspomeni na Damat Ali-pašu čije ime turbe i danas nosi.
Po Turskom planu beogradske tvrđave iz 1863. godine u turbetu su sahranjena još dva Turska velikodostojnika. Obojica su bili zapovednici Beograda, Selim paša koji je na tu funkciju postavljen 1847. godine i nedugo zatim umro i Hasan paša koji je dužnost mufahiza (zapovednika) obavljao od 1848 do 1850. godine.
Ova kamena građevina ima pravilnu šestougaonu osnovu sa dužinom strane 4 m i prečnikom opisanog kruga od 8 metara. Preko puta ulaza je niša polukružne osnove dok se na preostala četiri zida nalaze prozori.
Turbe je više puta rušeno i obnavljano. Sadašnji izgled dobilo je nakon restauracije 2017. godine u saradnji Zavoda za zaštitu kulture i Turske agencije za saradnju i koordinaciju (TIKA), koja je i finansirala ceo projekat.
Interesantne činjenice
